Με αφορμή το μεγάλο ενδιαφέρον που επέδειξε το τελευταίο χρονικό διάστημα, η τοπική κοινωνία της Σαντορίνης, για την ανάγκη θωράκισης της από τον ηφαιστειακό κίνδυνο, μέσα από ένα ολοκληρωμένο και πολυπαραμετρικό σύστημα παρακολούθησης του ηφαιστείου της, θα ήθελα να αναδείξω και δύο σημαντικά θέματα, όπως είναι η προστασία των ηφαιστειακών σχηματισμών και η ανάπτυξη του γεωτουρισμού στη Σαντορίνη.
Ο Γεωτουρισμός αποτελεί μορφή του εναλλακτικού τουρισμού, η ανάπτυξη του οποίου προϋποθέτει την ύπαρξη γεωτόπων, δηλαδή περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλους με γεωλογικό κυρίως ενδιαφέρον που μπορούν να εξυπηρετήσουν επιστημονικούς, ερευνητικούς, διδακτικούς, εκπαιδευτικούς, οικολογικούς, τουριστικούς, αισθητικούς και πολιτιστικούς σκοπούς.
Το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την Ελληνική Γεωλογική Εταιρεία και το ΕΑΓΜΕ, έχουν συντάξει κατάλογο με τους ελληνικούς γεώτοπους – γεωπάρκα, όπου εφαρμόζεται η εθνική νομοθεσία προστασίας, αλλά και κατάλογο περιοχών ως υποψήφιες θέσεις. Για την προστασία ωστόσο των γεωτόπων με παγκόσμιο ενδιαφέρον, είναι απαραίτητη η ένταξή τους στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, όπως συνέβη με τη νήσο Λέσβο και το απολιθωμένο δάσος της.
Στο πλαίσιο ενός θεσμικού πλαισίου προστασίας της Σαντορίνης, που θα καταρτίσουν από κοινού η Πολιτεία και η Τοπική κοινωνία και θα αποσκοπεί στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, στην άρση των αρνητικών επιπτώσεων του τουρισμού σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά κυρίως στην αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξης των νησιών μας, θα πρέπει όλοι οι ηφαιστειακοί σχηματισμοί (και όχι μόνο η καλδέρα και το ηφαίστειο) να ανακηρυχτούν ως γεώτοποι παγκόσμιου ενδιαφέροντος και να ενταχθούν στους καταλόγους της UNESCO.
Η Σαντορίνη ως γεώτοπος, δεν έχει μόνο τουριστικό ενδιαφέρον αλλά κυρίως επιστημονικό, αφού σύμφωνα με τους ειδικούς αποτελεί ένα ανοικτό γεωλογικό βιβλίο. Τόσο οι Καμένες, όσο και η ύπαρξη δεκάδων άλλων γεωλογικών σχηματισμών, συμπεριλαμβανομένης της διαστρωμάτωσης των πρανών της καλδέρας, δίνουν τη δυνατότητα της μελέτης ενός ηφαιστείου εκ των έσω, κάνοντας τη Σαντορίνη ελκυστική για επισκέπτες «ειδικού ενδιαφέροντος».
Στην προσπάθεια ανάδειξης της Σαντορίνης ως γεώτοπος παγκόσμιου ενδιαφέροντος, θεωρούνται απαραίτητες μια σειρά από δράσεις, όπως:
- Η θεσμική κατοχύρωση όλων των ηφαιστειακών σχηματισμών ως γεώτοποι.
- Η ίδρυση Γεωλογικού μουσείου στο νησί.
- Η λειτουργία στη Σαντορίνη Παραρτήματος του Τμήματος Γεωλογικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
- Η δημιουργία γεωλογικών διαδρομών, με την συντήρηση και ανάδειξη των υφισταμένων μονοπατιών και των παλιών αγροτικών ριμιδιών.
- Η σήμανση των περιοχών γεωλογικού ενδιαφέροντος.
- Η οργάνωση ετήσιων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων – συνεδρίων στη Σαντορίνη γεωλογικού ενδιαφέροντος.
Για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού απαιτείται όραμα, στρατηγικός σχεδιασμός, επιστημονική γνώση, ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση της Πολιτείας, της Επιστημονικής κοινότητας και της Τοπικής κοινωνίας.
Μάρκος Εμμ. Καφούρος
Γεωπόνος
MSc Διαχείρισης Κρίσεων & Φυσικών Καταστροφών